Wat is beter voor je gezondheid? Luchtreinigers (air purifiers) of ventilatie? Beide systemen zorgen voor een verbetering van de luchtkwaliteit en verminderen binnenuitstoot, maar ze hebben verschillende voordelen en nadelen. Tijd voor een vergelijking.
Een luchtreiniger is een apparaat dat lucht in een ruimte naar zich toe trekt en vervolgens terug de ruimte in blaast. De teruggeblazen lucht heeft minder schadelijke stoffen in zich, dan de lucht die erin kwam. Synoniemen voor een luchtreiniger zijn: ‘air cleaner’, 'air purifier’ en ‘luchtfiltering’.
Ventileren betekent het vervangen van (vervuilde) lucht, binnenuitstoot, in een ruimte met verse buitenlucht. Veelal met behulp van een mechanisch ventilatiesysteem, al dan niet met warmteterugwinning (WTW).
Luchtreinigers (air purifiers) en ventilatie hebben enkele overeenkomsten. Ze kunnen beide helpen bij de verbetering van de lucht in huis. Daarnaast vragen ze een zekere mate van onderhoud en kunnen beide systemen tekortschieten in effectiviteit. Zowel ventilatie als luchtreinigers kunnen helpen bij het verminderen van de concentratie van schadelijke deeltjes in de lucht.
Een luchtreiniger richt zich vaak op het verwijderen van één specifieke verontreiniging en is specifiek voor deze verontreiniging dan ook effectief. Hierbij kun je denken aan microben, virussen en bacteriën.[1]
Ventilatie kan gezien worden als een ‘allround oplossing’. Het richt zicht niet op het verwijderen of onschadelijk maken van één specifieke verontreiniging, maar ververst de lucht met alles daarin. Hierbij kun je naast de eerder genoemde binnenuitstoot ook denken aan (fijn)stof, pollen en rook. Ventilatie is meer effectief bij het verwijderen van deze deeltjes ten opzichte van luchtreinigers.[1]
Helaas zijn er veel budgetapparaten die niet voldoen aan de vereiste technische eisen. En zijn er, in tegenstelling tot ventilatie, nog geen goede standaarden voor het meten van luchtfilters (air cleaning). Het systeem is sterk afhankelijk van het filter- of reinigingscomponent; als deze niet meer naar behoren werkt, werkt het hele systeem niet meer. De ‘performance’ van deze apparaten kan snel na aankoop verslechteren waardoor de beloofde filterwaardes niet meer worden gehaald. Bij een gebrekkige werking kan de uitgeblazen lucht van de luchtreiniger de kans op verspreiding van ongezonde deeltjes juist vergroten.
Bij ventilatie zijn de losse componenten van het systeem minder cruciaal voor de werking, maar is het resultaat afhankelijk van de kwaliteit van de buitenlucht.
Een luchtreiniger brengt met recirculatie de lucht in beweging, maar niet alle lucht passeert het apparaat. Wanneer het wel het apparaat passeert is er een bepaalde afstand of tijd nodig voor lucht om te verblijven in het apparaat om bijvoorbeeld virusdeeltjes inactief te maken. Door de missende regelgeving is dit niet altijd op orde. Hierdoor wordt de kans op verspreiding van ongezonde deeltjes juist groter. Daarnaast kan er bij luchtreinigers ozon (O3) vrijkomen. Volgens de US Environmental Protection Agency (EPA) kan ozon op korte termijn symptomen zoals hoesten, keelpijn, kortademigheid en pijn op de borst veroorzaken, vooral bij mensen met longaandoeningen zoals astma.
Langdurige blootstelling aan hoge niveaus van ozon kan zelfs permanente longschade veroorzaken.[2] Het is (nog) onduidelijk of de voordelen van het wegfilteren van een aantal specifieke schadelijke stoffen opwegen tegen de nadelen van het mogelijk toevoegen van ozon. Een ander voorbeeld van een mogelijk gevaar is Uv-straling: dit heeft een dodende werking op virussen, maar is daarnaast gevaarlijk voor de ogen.
Ventilatie daarentegen haalt alle verontreiniging uit de ruimte, is minder storingsgevoelig en heeft geen schadelijke bijproducten. Bovendien veroorzaakt ventilatie geen irritaties aan de huid of ogen.
Wanneer een luchtreiniger schadelijke stoffen uit de lucht haalt, gebeurt dit binnen een volume rondom het apparaat in één specifieke ruimte. Dit maakt de oplossing erg lokaal, maar voorkomt ook eventuele overdracht van verontreinigingen tussen ruimtes.
Ventilatie zuigt lucht af in de badkamer, wc, keuken en andere natte ruimtes en voert verse lucht toe in bijvoorbeeld de woon- en slaapkamers. Hiermee verbetert de luchtkwaliteit in het héle huis.
Een groot verschil tussen ventilatie en luchtreinigers is de manier waarop de verontreiniging in de lucht wordt verminderd. Bij luchtreinigers circuleert de lucht in de ruimte. De verontreiniging wordt uit de lucht gefilterd en blijft opgeslagen in de ruimte. Wanneer er bacteriën of schimmels op een oppervlakte worden opgeslagen, bestaat de kans dat het daar groeit en terug de ruimte inkomt in de vorm van geur. Bij ventilatie wordt verontreinigde lucht uit de ruimte afgevoerd en naar buiten geloosd of op een andere plek in de woning in een filter opgeslagen.
Veel luchtreinigers zijn eenvoudig verplaatsbaar en hebben enkel een aansluiting op het stopcontact nodig om hun werk te kunnen doen. Ze worden toegepast in één ruimte, wat minder bouwkundige aanpassingen vergt.
Dit is een groot voordeel ten opzichte van een ventilatiesysteem waarbij in ieder geval een luchtdoorvoer naar buiten nodig is. Daarnaast moet een ventilatiesysteem door een professional worden geïnstalleerd en ingeregeld. Dit zorgt voor hogere aanschafkosten ten opzichte van een luchtreiniger.
Het conditioneren (verwarmen of koelen) van de binnenlucht blijft bij gebruik van een luchtreiniger gelijk. Bij ventilatie wordt er nieuwe lucht binnen gebracht die geconditioneerd moet worden. Wanneer er gebruikt wordt gemaakt van een WTW-systeem (ventilatie met warmteterugwinning) blijven de stook- of koelkosten nagenoeg gelijk. Komt de lucht binnen via ventilatieroosters in ramen of deuren, dan kunnen de kosten hoger worden.
Een luchtreiniger kan adequate ventilatie nooit vervangen, maar kan wel ingezet worden, daar waar ventilatie niet mogelijk is of waar het tekort schiet. Voorbeelden hiervan zijn:
Wie op korte termijn een snelle oplossing zoekt om één specifieke verontreiniging en binnenuistoot in één specifieke ruimte aan te pakken, kiest het best voor een kwalitatief goede luchtreiniger. Ventilatie is een betere keuze dan luchtreinigers voor wie de lucht in huis op een duurzame manier gezonder wil maken. Dit omdat het alle binnenuitstoot uit de ruimte haalt en geen schadelijke bijproducten heeft.